Inwoners van Nederland krijgen gemiddeld minder suiker en zout binnen en meer vezels. Dit blijkt uit recent bekendgemaakte cijfers van de Voedselconsumptiepeiling (VCP 2019-2021) van RIVM.
De zoetwarenindustrie werkt sinds jaren aan reductie, zowel op eigen initiatief als in het kader van afspraken met de overheid (herformulering producten), het zogeheten Nationaal Preventieakkoord.
Bewustwordingsinitiatief industrie
Naast herformulering van de productsamenstelling is er door de industrie veel geïnvesteerd in het onder de aandacht brengen van de aanbevolen portiegrootte. Ruim 93% van de A-merk producten heeft een duidelijke aanduiding van portiegrootte. Dat staat voor de hoeveelheid kilocalorieën die een ‘normaal’ eetmoment inhoudt. Bijvoorbeeld twee tussendoortjes of drie dropjes. Door de portiegrootte te bekijken kun je voor jezelf bepalen of dit een verantwoord tussendoortje is dat nog past binnen je dagelijkse behoefte. Begin 2023 is de zoetwarenindustrie met een initiatief gestart om het bewustzijn omtrent een evenwichtige levensstijl te vergroten. De bijbehorende slogan ‘Geniet gerust, maar wel bewust’, getoond in commercials en andere reclame-uitingen van A-merken, wordt inmiddels door 29% van de Nederlandse consumenten herkend (peil.nl, november 2023).
Theo Heere (directeur VBZ): “De strijd tegen obesitas nemen we zeer serieus in onze branche. Onze producten kunnen bij overmatige consumptieonderdeel zijn van het probleem. We werken aantoonbaar hard aan het verbeteren van de recepturen van onze producten. Zoals het verminderen van de hoeveelheid suiker, zout en verzadigd vet en het toevoegen van vezels. Dat is voedseltechnisch nog niet zo eenvoudig. Daarnaast communiceren we duidelijk over portiegroottes en maken die ook kleiner.”
Enkele noemenswaardige getallen uit VCP
Zoetwaren (snoep en chocolade)
VCP 2010: inname suiker uit zoetwaren 20%
VCP 2021: gedaald naar 14,7%
VCP 2010: energie-inname uit zoetwaren 7%
VCP 2021: gedaald naar 5,2%.
VCP - Koek en gebak
Heere: “De suikerinname via koek en gebak - elf procent - is al jaren stabiel en relatief beperkt vergeleken met andere suikerrijke producten. Het staat volgens het RIVM op de vijfde plek als bron van suikers. Helaas is het niet mogelijk onderscheid te maken binnen de VCP-resultaten tussen koek en gebak. Dit zou ons als branche waardevol inzicht geven, gezien onze leden alleen koek produceren.”
Geringe animo bevolking voor brede suikertaks
Als het gaat om consumptiegedrag vindt negen op tien Nederlanders dat de verantwoordelijkheid om niet teveel lekkers te consumeren bij zichzelf ligt (peil.nl, november 2023). Gevraagd naar de noodzaak van het invoeren van een suikertaks blijkt uit peilingen van de afgelopen jaren dat er een driedeling heerst: grofweg een derde van de bevolking is tegen, een derde is neutraal en een derde is voor invoering. Saillant detail is dat wanneer men vraagt naar het effect van zo’n suikertaks op het terugdringen van obesitas ruim zes op tien Nederlanders daar niet in gelooft (peil.nl, oktober 2023).
Heere: “Die opinie sluit aan bij de feiten: er bestaat geen bewijs dat een suikertaks op koek, snoep of chocolade effect heeft op overgewicht en obesitas. De inname van suiker daalt al jaren in Nederland terwijl overgewicht en obesitas stijgen. De recente hoge inflatie leidde niet tot significant minder afname van onze producten. Dat onderstreept nog maar eens het geringe effect van overheidssturing via de portemonnee. Daarentegen wordt de burger met de kleinere beurs onevenredig hard geraakt, zoals in Frankrijk al eerder bleek. Verder zie je een verschuiving van consumptie naar andere calorierijke producten in de gevallen waar een brede suikertaks werd ingevoerd. Zoals in Finland en de VS.”
Misverstanden over functies suiker
Suiker heeft naast zoetstof allerlei andere functies, zoals kleurgever, draagstof en vulstof. In tegenstelling tot bijvoorbeeld frisdrank, waar met water volume kan worden toegevoegd, is het voor vaste producten technisch veel ingewikkelder om suiker weg te laten of te vervangen. Suiker vervangen door een andere vaste stof, wat in feite gebeurt om calorie-inname te beperken, is in praktijk ingewikkeld omdat vervangers eveneens calorierijk of zelfs calorierijker kunnen zijn. Wanneer je het suikergehalte verlaagt, bijvoorbeeld bij een koekje, neemt het aandeel vetten verhoudingsgewijze toe. Dan houd je juist een calorierijker product over. Zoetstoffen, die bijvoorbeeld bij frisdrank een goed alternatief zijn, bieden maar gedeeltelijk uitkomst.
Administratieve lasten voor bedrijven
Ondanks beweringen in de media dat een brede belasting op suikerhoudende producten fiscaal uitvoerbaar is, stelt het CPB dat de overheid terughoudend moet zijn in het beïnvloeden van gedrag via het belastingstelsel. “Anders wordt het stelsel onnodig complex en daarmee lastiger uitvoerbaar en moeilijker te overzien voor burgers en bedrijven.”